ساختار اطلاعات
گسترش و تعمیق پژوهش درباره‌ی معماری و شهرسازی ایران‌زمین مستلزم در اختیار داشتن اطلاعات پایه در این خصوص است. پرشماری و گونه‌گونی آثار معماری و شهرسازی ایران‌زمین چندان است که گردآوری و جستجوی اطلاعات آن نیازمند روش‌هایی ویژه است و با روش‌های متعارف نمی‌توان حق آن را ادا کرد. برای چنین کاری، ناگزیر باید از امکانات فناوری اطلاعات استفاده کرد.
دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران پایگاه بین‌المللی اطلاعات تاریخ معماری و شهر در ایران‌زمین است. طرح این دانشنامه (با نام پیشین «دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌زمین») در سال ۱۳۸۵ به همت فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران و با حمایت مالی وزارت راه و شهرسازی (وزارت مسکن و شهرسازی وقت) و شهرسازی و حمایت مادی و معنوی دستگاه‌های دیگر و زیر نظر هیئت علمی راهبردی بنیاد گذاشته شد.
اساس کار این دانشنامه از این نظر با دانشنامه‌های متعارف تفاوت دارد که همه‌ی محققانِ مخاطبِ این دانشنامه مؤلف بالقوه‌ی مقاله درباره‌ی هر مدخل شمرده می‌شوند. به سخن دیگر، این دانشنامه محل عرضه‌ی مقالات نیست؛ بلکه پایگاه اطلاعاتی است که سابقه‌ی معرفت موجود درباره‌ی هر مدخل را در اختیار کاربران قرار می‌دهد و آنان را برای دستیابی به آرشیوها راهنمایی می‌کند. ادامه ...
|
|
معماری و شهر جنبه‌های گوناگونی دارد. هر امر یا موجود عینی یا ذهنی که خود اثر معماری یا شهر باشد؛ یا پدیدآورنده‌ی اثر معماری یا شهر باشد؛ یا بر تصور و خیال و داوری انسان‌ها درباره‌ی معماری و شهر دلالت کند؛ یا واژه‌ای باشد که به نحوی بر یکی از موجودات عینی یا ذهنی معماری دلالت کند؛ یا منبعی، امروزی یا کهن، حاوی چیزی دالّ بر معماری باشد؛ یا بر چیزی دلالت کند که در معماری و اثر معماری و شهر تحقق و جریان می‌یابد. به همه‌ی اینها «موجود» معماری می‌گوییم. ما پیشاپیش برخی از موجودهای پربسامد را شناسایی کرده‌ایم؛ و آنها را به تبع دانشنامه‌های متعارف، «مدخل» خوانده‌ایم؛ و اطلاعات و مدارک مربوط به آنها را حول آنها گرد آورده‌ایم.
در حال حاضر ما حدود ۴۲۰۰۰ مدخل را در وبگاه دانشنامه گرد آورده‌ایم و این تعداد را در هفت دسته عرضه کرده‌ایم: ۲۸۷۰۰ اثر و اثر منقول، ۸۵۰۰ اصطلاح و مفهوم، ۱۵۰ دوره‌ی تاریخی، ۷۰۰ شخص، ۱۸۰ منبع اولیه و ۳۲۰۰ نام جغرافیایی. مدخل‌های «فرهنگ‌نامه‌ی معماری ایران در مراجع فارسی*» و نیز آثار ثبت‌شده در «فهرست آثار ملی ایران**» بخشی مداخل وبگاه دانشنامه را تشکیل می‌دهد. فهرست مدخل‌های دانشنامه را در مدخل‌ها ببینید.
|
|
شناسایی و به‌کارگیری اسناد و مدارک بخشی از کار پژوهشگر تاریخ است. برای پژوهش در تاریخ معماری ایران نیز، مانند حوزه‌های دیگر پژوهش تاریخی، نیاز داریم تا به انواع مدرک دسترس داشته باشیم. اما اگر امروز بخواهیم در این حوزه تحقیق کنیم، در بیشتر اوقات ناچاریم تا خودمان دست به کار «کشف» مدارک شویم؛ مراکز اسناد و کتابخانه‌ها را یکی‌یکی بیابیم و به آنها سر بزنیم؛ و اسناد و مدارک را از کنج این مراکز بیرون بکشیم. این در حالی است که این مراکز هنوز نسبت به گردآوری بسیاری از انواع مدارک غافلند یا بنا به علل مختلف یافته‌هایشان را در اختیار محققان نمی‌گذارند. دیجیتال نبودن اسناد و مدارک هم از علل دیگر سختی دسترس به آنهاست. در چنین شرایطی یکی از وظایف این دانشنامه شناسایی، توصیف و ایجاد دسترس به اسناد و مدارک تاریخ معماری ایران است.
در این دانشنامه همه‌ی مدارک و اطلاعاتی که درباره‌ی مدخلی بیابیم، حول آن مدخل گرد می‌آوریم. حاصل این کار تا به حال بیش از ۲۴۰۰۰ مدرک دیجیتال بوده است. مدارک پایگاه حاضر شامل ۱۱۰ کتاب، ۱۰۰ مقاله، ۲۰۰۰ عکس، ۲۰۲۵۰ پرونده‌ی ثبت اثر در فهرست آثار ملی، ۴۰ شکل و ۸۴۰ نقشه است و به تدریج بر تعداد آنها افزوده خواهد شد. همه‌ی این مدارک در مخزن مدرک‌ها در دسترس است.
|
