دانشنامهدانشنامه یا پایگاه دانشدانشنامهها در معرفت‌های گوناگون انسان محصول تراکم نتایج فعالیت‌های پژوهشی است و دانشنامه‌ی متعارف ابزاری است که مجموعه‌ی پیشینه‌ی تحقیق‌ها درباره‌ی عنوان‌هایی معیّن («مدخل») را در اختیار عموم یا پژوهشگران قرار می‌دهد و امکان آشنایی عموم و ادامه‌ی کار پژوهشگران را فراهم می‌آورد. در دانشنامه‌های متعارف، مجموعه‌ی سابقه‌ی تحقیق درباره‌ی مدخل در اختیار محققی معتبر قرار می‌گیرد و او مقاله‌ای درباره‌ی آن مدخل تألیف می‌کند. اساس کار دانشنامه‌ی تاریخ معماری شهرسازی ایران از این نظر با دانشنامه‌های متعارف تفاوت دارد که همه‌ی محققانِ مخاطبِ این دانشنامه مؤلفِ بالقوه‌ی مقاله درباره‌ی هر مدخل شمرده می‌شوند، که ممکن است مقاله‌ی خود را در این دانشنامه یا در هر رسانه‌ی دیگری عرضه کنند. به عبارت دیگر، این دانشنامه محل عرضه‌ی مقالات نیست؛ بلکه پایگاه دانشی است که سابقه‌ی معرفت موجود درباره‌ی هر مدخل را در اختیار کاربران قرار می‌دهد و آنان را برای دست‌یابی به آرشیوهای کتاب‌ها و مقالات و اسناد راهنمایی می‌کند. تفاوت دیگر این پایگاه با دانشنامه‌ها این است که مدخل‌ها در این پایگاه ثابت نیست و متناسب با جستجو و نیاز مخاطبان، پیوسته بر مدخل‌ها افزوده می‌شود. به عبارت دیگر، هر واژه‌ی مرتبط با موضوع که در نوشته‌های موجود در این پایگاه اطلاعاتی به کار رود بالقوه مدخل است. بنا بر این، اساس کار در این دانشنامه امکان جستجوی دقیق در همه‌ی مدرک‌های مرتبط با تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌زمین است. |
دامنه‌ی مکانی و زمانی و زبانیدامنهی مکانی (جغرافیایی) دانشنامه‌ی تاریخ معماری ایران‌شهر همه‌ی جهان ایرانی را از سیحون تا خلیج فارس و از سند تا فرات در بر می‌گیرد. در آینده، حوزه‌ی نفوذ فرهنگ ایرانی نیز به این دامنه افزوده خواهد شد. دامنه‌ی زمانی موضوع آن نیز از روزگار پیش از تاریخ تا پایان دوره‌ی پهلوی اول را شامل می‌شود. دامنه‌ی زمانی مدارکِ مرتبط با این موضوع گسترده‌تر از این است و تا لحظه‌ی کنونی را در بر می‌گیرد. دانشنامه در بلندمدت به همه‌ی زبان‌های مهمی که در آنها اطلاعات یا دانشی در این دامنه‌ی موضوعی پدید می‌آید یا آمده است (فارسی، عربی، ترکی، روسی، ارمنی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی، ترکی، اردو) مطلب منتشر خواهد کرد. در مرحله‌ی کنونی، زبان دانشنامه فارسی و انگلیسی است.
حدود جغرافیایی موضوع دانشنامه
مجموعه‌ی اطلاعات این پایگاه در دو دسته‌ی کلی مدخل‌ها و مدرک‌ها سامان‌دهی می‌شود. «مدخل» واژه‌ای است که اطلاعات حول آن گردآوری یا تولید می‌شود و بهره‌بردار نیز می‌تواند از طریق آن به اطلاعات دست یابد. «مدرک» هر نوع منبع چاپی یا غیرچاپی حاوی اطلاعات است؛ مانند کتاب، مقاله، جزوه، رساله، نشریه، فیلم، سند، نسخه‌ی خطی. دانشنامه علاوه بر بدنه‌ی اصلی، متشکل از چندین پروژه‌ی مرتبط است که شمار و اندازه‌ی آنها به‌تدریج گسترش خواهد یافت. اطلاعات هریک از این پروژه‌ها هم از صفحه‌ی اختصاصی آنها و هم از طریق نظام مداخل و مدارک دانشنامه در دسترس خواهد بود. |
تاریخچهپایگاه دانشی که از طریق این وبگاه در دسترس عموم قرار گرفته است، و امروز «دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران» خوانده می‌شود، در سال ۱۳۸۵ به ابتکار و اهتمام رئیس وقت فرهنگستان هنر، حمایت وزیر وقت مسکن و شهرسازی، و مدیریت آقای مهندس سیدمحمد بهشتی در فرهنگستان هنر تأسیس شد. این پایگاه در مرحله‌ی تأسیس، یعنی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹، دارای چنین سازمانی بود: هیئت علمی راهبردی: متشکل از نمایندگان وزارت مسکن و شهرسازی، نمایندگان سازمان میراث فرهنگی کشور، مدیر دانشنامه، سه شخص حقیقی (آقایان دکتر سیدباقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، مهندس کامبیز حاجی‌قاسمی، دکتر مهرداد قیومی بیدهندی) مدیر: سیدمحمد بهشتی مسئول واحد پژوهش: مهرداد قیومی بیدهندی مسئول واحد فناوری اطلاعات: سیدعمادالدین خضرائی افضلی کارشناسان و پژوهشگران: فرهاد نظری، عبدالله مؤذن‌زاده کلور، هدیه نوربخش، امید شمس مرحله‌ی دوم طرح، در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵، با حمایت پژوهشگاه میراث فرهنگی در فرهنگستان هنر صورت گرفت؛ نظارت عالی آن را مهندس سیدمحمد بهشتی و مدیریت آن را دکتر مهرداد قیومی بر عهده داشت. پس از آن، با انتقال طرح از فرهنگستان هنر به دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۶، مرحله‌ی سوم (کنونی) طرح با سازمان جدید آغاز شد. |
دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران
همه‌ی حقوق برای وزارت راه و شهرسازی محفوظ است.
